در گذشته به دلیل نبود امکانات، برای تخلیه فاضلاب و لجن و انتقال سیالات حاوی ذرات جامد، از لوله‌ها استفاده می‌شد. به دلیل نبود فشار کافی باید از نیروی انسانی جهت دفع فاضلاب یا لجن استفاده می‌شد. گاهی افراد را با طناب به درون چاه‌ها و فاضلاب‌ها می‌فرستادند تا تخلیه صورت گیرد. انجام این کار در کنار سختی‌ها، منزجرکننده بود و با مشکلات و خطرات فراوانی روبرو بود.
با پیشرفت تکنولوژی، در اوایل دهه 1960 پمپ‌هایی جهت انتقال سیالات با دانسیته‌ی بالا به بازار عرضه گردید. این پمپ‌ها توانایی انتقال سیالات حاوی ذرات جامد و املاح، لجن‌ها، فضولات و سیالات غلیظ را داشتند. به این نوع از پمپ‌ها که امروزه در انواع متفاوت ارائه می‌گردد، پمپ لجن کش (Sewage Pump) می‌گویند. پمپ‌های لجن کش به دلیل مزایای فراوانی که دارند، به شدت مورد استقبال قرار گرفتند.
از پمپ‌های لجن‌کش در صنایع مختلف از جمله صنایع کشاورزی، چوب و کاغذ، انتقال سیالات اسیدی و … استفاده می‌شود. اگر به دنبال آشنایی بیشتر با پمپ‌های لجن کش هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
پمپ لجن کش چگونه عمل می‌کند؟
پمپ‌های لجن کش در گروه پمپ های گریز از مرکز قرار می‌گیرند. این نوع پمپ‌ها عملکردی شبیه به پمپ‌های کف کش دارند. معمولاً از پمپ‌های کف کش برای انتقال آب‌های تمیز یا آلوده اما فاقد ذرات جامد استفاده می‌شود؛ درحالی‌که از پمپ‌های لجن کش برای انتقال سیالات حاوی ذرات درشت و جامد استفاده می‌شود.
پمپ‌های لجن کش دارای محفظه، الکتروموتور، شافت، پروانه، یاتاقان و … هستند و با نیروی گریز از مرکز کار می‌کنند. نحوه‌ی عملکرد پمپ‌های لجن کش به صورت زیر است:
- الکتروموتور که کارش تأمین نیروی محرکه پمپ است، پمپ را به حرکت در می‌آورد.
- از قسمت ورودی پمپ، سیال حاوی ذرات جامد ریز یا درشت به پمپ وارد می‌شود.
- با چرخش پروانه، سرعت سیال افزایش می‌یابد و به سمت خروجی هدایت می‌شود.
چنانچه ذرات جامد موجود در سیال درشت باشد، از یک کاتر جهت خرد کردن ذرات در پمپ استفاده می‌شود.
انواع پمپ لجن کش
پمپ‌های لجن کش از لحاظ جنس بدنه، نوع پروانه، عملکرد و کاربرد به انواع متفاوتی تقسیم‌بندی می‌شود. در این بخش به برخی از این دسته‌بندی‌ها می‌پردازیم:
به لحاظ کاربری
در این حالت می‌توان پمپ‌های لجن کش را در دو دسته پمپ‌های شناور و عمودی قرار داد.
پمپ‌های لجن کش شناور یا مستغرق
این پمپ‌ها کاملاً درون سیال قرار می‌گیرند و در آن غوطه‌ور می‌شوند. الکتروموتورِ پمپ‌های لجن کشِ شناور، آب‌بندی شده است و عبور سیال از اطراف آن به خنک شدنش کمک می‌کند. درجه حفاظت این نوع از پمپ‌ها IP68 است.
در این نوع پمپ‌ها، باید الکتروموتور و بدنه‌ی پمپ در آب غوطه‌ور شوند. اگر موتور با سیال خنک نشود ممکن است گرما منجر به سوختن موتور شود.
پمپ‌های لجن کش عمودی
در پمپ‌های عمودی الکتروموتور خارج از سیال قرار دارند و پمپ درون سیال غوطه‌ور نمی‌شود. الکتروموتور به وسیله‌ی کوپلینگ به پمپ وصل است که قابلیت جدا شدن دارد. به این نوع از پمپ‌ها، پمپ خشک نیز گفته می‌شود.
بر اساس پروانه استفاده شده در پمپ
پمپ‌های لجن کش را به لحاظ داشتن نوع پروانه نیز می‌توان دسته‌بندی کرد. پروانه‌هایی که در این پمپ‌ها استفاده می‌شود از جنس چدن، استیل و برنج هستند که عبارتند از:
- پروانه‌ی تک کاناله
- پروانه‌ی دو کاناله
- پروانه‌ی باز
- پروانه‌ی نیمه‌باز
- پروانه‌ی ورتکس
معمولاً در پمپ لجن کش خردکن دار از پروانه‌های باز و نیمه‌باز استفاده می‌شود. زیرا استفاده از این پروانه‌ها سبب پراکندگی ذرات جامد و جلوگیری از تجمع آن‌ها می‌شود.
سایر تقسیم‌بندی‌ها
پمپ‌های لجن کش با جنس‌های بدنه متفاوت عرضه می‌گردند که کاربردهای متفاوت دارند. برای جنس بدنه‌ی این نوع پمپ‌ها از چدن، استیل و برنز استفاده می‌شود که در محیط‌های متفاوت استفاده می‌شوند. معمولاً از لجن کش‌های استیل برای انتقال سیالات خورنده استفاده می‌شود. الکتروموتور این پمپ‌ها در دو نوع تک‌فاز و سه‌فاز عرضه می‌شوند که با توجه به نوع استفاده از آن، انتخاب می‌شود.
برای خنک‌کاری پمپ‌های لجن کش از آب یا روغن استفاده می‌کنند که در دو نوع آب‌خنک و روغن‌خنک دسته‌بندی می‌شود. هم‌چنین این پمپ‌ها به لحاظ نحوه‌ی نصب در دو دسته‌ی ثابت و متحرک قرار می‌گیرند. با توجه به دسته‌بندی‌های مختلفی که برای این پمپ صورت گرفت، پمپ‌های لجن‌کش به صورت زیر در بازار عرضه می‌گردند:
- پمپ‌های بادی (پنوماتیک)
- پمپ‌های خازن بیرون
- پمپ‌های خازن درون
- پمپ‌های ساده
- پمپ‌های فلوتر دار (قطع کن برقی)
- پمپ‌های ضد انفجار برقی (برای انتقال سیالات قابل اشتعال، مشتقات نفتی، سیالات شیمیایی)
موارد کاربرد پمپ لجن کش
همانطور که در بخش‌های قبل اشاره شد، پمپ لجن کش یکی از محبوب‌ترین و پر‌کاربردترین نوع پمپ است. از این نوع پمپ‌ها در صنایع زیر می‌توان استفاده کرد:
- جهت انتقال سیالات فاضلاب‌های صنایع شیمیایی حاوی سیالات خورنده، سیالات اسیدی و قلیایی.
- جهت انتقال و جا‌به‌جایی آب‌های آلوده و گل‌آلود.
- جهت انتقال و جا‌به‌جایی سیالات دارای ذرات فرسایشی، آب و گاز.
- جهت انتقال و جا‌به‌جایی لجن‌های پساب صنعتی، خمیرهای کاغذ سازی و صنایع فولاد سازی.
- انتقال سیالات فاضلاب‌های شرکت‌ها و کارخانه‌جات.
راهنمای خرید پمپ لجن کش
برای شناسایی پمپ‌های لجن کش دو مشخصه به کمک ما می‌آیند:
هد (ارتفاع دینامیکی)
میزان ارتفاعی است که پمپ باید سیال را به آن نقطه منتقل کند. هد دینامیکی با توان پمپ رابطه‌ی مستقیم دارد. البته از پمپ‌های لجن کش برای انتقال سیال به ارتفاعات بالا نمی‌توان استفاده کرد.
دبی (میزان آب‌دهی)
میزان سیالالی که در واحد زمان جا‌به‌جا می‌شود که به عوامل زیادی از جمله قطر لوله بستگی دارد.
با داشتن این اطلاعات در کنار داشتن ویسکوزیته سیال و قدرت موتور (تک‌فاز 220 ولت، سه‌فاز 380 ولت) می‌توان انتخاب پمپ را تسهیل کرد. هم‌چنین با توجه به نوع سیال و خورندگی آن باید به نوع و جنس بدنه و پروانه‌ی پمپ توجه کرد. ساده یا فلوتردار بودن یا داشتن کاتر از جمله عوامل تأثیرگذار دیگر بر قیمت است.
سخن پایانی
در این مقاله با پمپ‌های لجن کش، کاربرد آن و انواع مختلف آن آشنا شدیم. معمولاً از این نوع پمپ برای انتقال و جا‌به‌جایی سیالات حاوی ذرات جامد استفاده می‌شود. در کنار تمام مواردی که به آن اشاره شد، قیمت پمپ لجن کش یکی دیگر از عواملی است که بر انتخاب شما تأثیر می‌گذارد.